HAMSİYİ HAMSİ OLARAK TÜKETMELİYİZ

Ordu Üniversitesi (ODÜ) Fatsa Deniz Bilimleri Fakültesi Balıkçılık Teknolojisi Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Aydın; ''Denizlerdeki av sezonu başladı. Hamsi ve çaça balığı Karadeniz'in yemidir. Bu balıklar henüz çok küçükken bilinçsizce avlanmakta veya dökme balık olarak tonlarcası balık unu ve yağı fabrikalarında işlenmektedir. Dolayısıyla denizlerde yem bulamayan avcı balıklar Karadeniz'de çok kalmamakta ve kısa sürede terk etmektedirler” dedi.

1 Eylül’de başlayan denizlerdeki av sezonu devam ediyor. Karadeniz Bölgesi'nde son yıllarda yaşanan balık miktarındaki azalma ise dikkat çekiyor. Konuyu değerlendiren ve önemli açıklamalarda bulunan Aydın, “Karadeniz Bölgesi'ndeki balık miktarının azalmasındaki en önemli faktör yemin bitmiş olmasıdır” diyerek, sözlerine şöyle devam etti; ''Bu kapsamda Karadeniz Bölgesi'nde denizlerin yemini oluşturan başlıca iki tür var; bunlar hamsi ve çaça balığıdır. Bu stoklara çok zarar verildiği için; İstavrit, palamut, lüfer, kalkan ve mezgit gibi diğer türler de besin bulamadıklarından stokları azalmaktadır. Çünkü saydığımız bu balıkların tamamı Karadeniz’e beslenme göçü yapmaktadır. Yanı bu balıklar Karadeniz'e beslenmek için gelmektedir. Karadeniz’e geldiklerinde yiyecek bir şey bulamadıkları zaman Karadeniz'e girmezler, girseler bile çok kısa sürede terk ederler ve bundan sonra da bu böyle devam edecektir. Peki hamsi ve çaça stokları nasıl bu hale geldi? Bizim balıkçı teknelerimiz Gürcistan ve Abhazya'da kibrit çöpü büyüklüğünde yani oldukça küçük olan hamsileri katlettiğinden dolayı şu an Karadeniz'de balık bulma sıkıntısı yaşanmaktadır. Yerli şirketlerimiz Gürcistan ve Abhazya'da balık yağı ve balık unu fabrikaları açtı. Orada o çok küçük hamsileri yakalayıp balık yemi için balık unu ve balık yağı yapmaktadırlar. Artık her yıl buradan yaklaşık 40-50 gırgır teknesi oraya gidip henüz çok küçük olan bu hamsilerden 100-150 bin ton avlayıp işlemekte ve stoklara ciddi zarar vermektedirler” dedi.   ''Bıraksalar bir yıl sonra 10 kat büyüyüp dönecekler''    Sözlerine devam eden Aydın, şu ifadelere yer verdi; ''Asıl sorun şu, çok küçük boyutlardaki balıkları avlıyorlar. Bu balıkları bıraksalar bir yıl sonra kocaman, yaklaşık bir karış büyüklüğünde hamsi olarak bize geri döneceklerdir. Bu balık yaklaşık 10-12 kat büyüyebiliyor. Yani küçükken yakalamasalar 12 kat büyüyüp bizim karasularımızda av verecektir. Orada hemen hemen her yıl yaklaşık 100-150  bin ton, küçük hamsi avlanmaktadır. Bu avlanan hamsi avlanmasa 10 kat büyüse 1-1.5 milyon ton stok yapar ki bu oldukça büyük bir rakamdır. Biz Karadeniz'de en çok hamsi yakaladığımız zamanlarda bile 300-400 bin ton civarında yakalamaktayız. Bu yıl bu oranlar daha da düşecek ve bu sistem bu şekilde devam ederse her yıl düşmeye de devam edecektir. Karadeniz'in hamsisi maalesef Gürcistan'da yok edilmektedir'' dedi.    “Hamsiler balık unu ve yağı fabrikalarına gitmemeli”   Sözlerine devam eden Aydın, şu ifadelere yer verdi; “Özetlersek eğer, hamsiyi artık dökme balık olarak fabrikalarda yem olarak değerlendirmeyip, hamsi olarak tüketmek zorundayız. Çok kabaca 5 kilo hamsiden bir kilo yem üretilmekte ve 5 kilo yemden de 1 kilo  kültür balığı üretmeye çalışmaktayız. Gürcistan’da avlanan hamsiler çok küçük olduğundan 10 kilo hamsiden 1 kilo yem elde edilmektedir. Bu gerçekten anlaşılır değildir. Biz 5 kilo hamsiyi tüketmeliyiz ve balık unu ve yağı fabrikalarına yollamamalıyız. Dökme balık adı altında küçük boy grubundaki hamsi ve istavrit katliamdan vazgeçmeliyiz. Tabii kültür balıkçılığının da yem için  hammaddeye  ihtiyacı vardır. Bu balıklar hammadde olarak kullanılacaksa da büyümesini beklemeli ve büyümüş balıklar kullanılmalıdır. Ama bana göre, kültür balıkçılığı sektörü hamsiden ve istavritten vazgeçip alternatif protein kaynağı bulmak zorundadırlar. Gerçekten Türk halkının en çok sevdiği hamsiye yazık edilmektedir. Halkımız hamsiyi hamsi olarak tüketmelidir” dedi.     ''Hamsi, Karadeniz’i bu kadar erken terk etmiyordu''    “Hamsi, sınırlarımızı bu kadar erken terk edip Gürcistan sularına geçmemekteydi” diyen Aydın, sözlerine şöyle devam etti; ''Bunun nedeni ise Artvin'de Çoruh Nehri üzerinde büyük barajlar kuruldu. Bu nehrin Karadeniz'e döküldüğü bölgede soğuk bir set oluşuyordu ve balıklarımız Gürcistan'a doğru gitmiyordu, Hopa bölgesinde bir aydan daha fazla bir süre adaptasyon için bu bölgede bekleyip av vermekteydi. Şimdi barajlarda suyun tutulması ve suyun ısınmasından dolayı bu doğal bariyer ortadan kalkmıştır, dolayısıyla da hamsi süreleri daha hızlı bir şekilde Gürcistan tarafına gidiyor ve bu bölgede bilinçsizce avlanarak katlediliyorlar'' dedi.    ''Çaça da bilinçsizce avlanıyor''    “Özellikle Orta Karadeniz Bölgesi'nde çaça dediğimiz balıklar da tıpkı Gürcistan'da bilinçsizce avlanan hamsiler gibi çok küçükken yakalanıyor” diyen Aydın, şu ifadelere yer verdi; ''Hem hamsi hem de çaça balıkları bilinçsizce avlandıkları için Karadeniz Bölgesi yemini kaybediyor. Yem bulamayan diğer balıklar da burayı terk ediyor. Bu böyle devam eder gider. Bunun çözümü şu; hamsiler küçükken Gürcistan bölgesinde yakalanmaktan vazgeçilecek, dökme balık diye küçük hamsiler ve istavritler karasularımızda katledilip fabrikalarda balık unu ve yağına dönüştürülmeyecek. Çaca avcılığına sınırlama getirilecek, hatta çinakop diye yavru lüferler katledilmeyecek, bakın biraz rahat bırakınca geçen yıl lüfer bolluğu oldu. Kısacası balıkların büyümesine izin verilecek, hiç olmasa bu türlere en az bir kere üreme şansı verilecek. Artık başkalarını suçlamaktan vazgeçmeliyiz, ‘ben yakalamasam o yakalayacak’  mantığından uzaklaşmalıyız. Deniz bitmez, balık bitmez gibi cahilce düşünmeyeceğiz, aksi takdirde emin olun Karadeniz'de hiç balık kalmayacak'' dedi.     Özel Haber: Emrah Gemicioğlu