Ordu'da Aile Hekimliği yapan Dr. Sefer Dilaver; Güneş çarpması özellikle öğle vakti, güneş ışınlarının dik geldiği zamanlarda oluşmaktadır diyerek sözlerine şöyle devam etti; ''Aşırı sıcak havalarda, beden ısısını ayarlayan mekanizmanın bozulmasıyla gelişen güneş çarpması, daha çok çocuklarda görülse de hemen hemen tüm yaş grupları için tehlikelidir. Rüzgarsız günlerde güneş çarpması riskinin arttığı da unutulmamalıdır. Uzun süre yüksek sıcağa maruz kalmak ve vücudun normal sıcaklığına dönebilmek için yeterince sıvı kaybedememesi güneş çarpmasını da beraberinde getirmektedir. Vücut sıcaklığı organları tahrip edecek derecede çok yüksek seviyelere ulaşabilir. Özellikle 40 derecenin üzerindeki sıcaklıklarda ortaya çıkan güneş çarpması, çocuk ve yaşlılarda daha düşük sıcaklıklarda da görülebilir'' dedi.
Güneş Çarpması Nedenleri
Güneş çarpmasının en büyük nedeni çok yüksek sıcaklıklara maruz kalmaktır diyen Dr. Sefer Dilaver, sözlerine şöyle devam etti; ''Hem tatil amaçlı deniz kıyısında geçirilen vakitler hem de normalin üzerinde sıcaklık seviyesine sahip ortamlarda çalışmak güneş çarpmasının en büyük nedenlerinden biridir. Bunun yanı sıra nemli hava da soğutma mekanizmasını azaltarak güneş çarpmasına sebep olabilir. Yüksek sıcaklıklarda fazla alkol tüketmek, kalın giyinmek ve aşırı besin tüketmek de güneş çarpmasını tetikleyebilir. Sıcak havada insan vücudu kan akışını deri yüzeyine doğru artırır. Terleme ve soluk verme ile kendisini fazla ısıdan kurtarır. Terleme ve soluk almanın tam olarak gerçekleşemediği durumlarda sıcak bitkinliği ve güneş çarpması da kaçınılmaz hale gelir. Sodyum ve klor kaybı ile birlikte güneş çarpması belirtileri de görülmeye başlar'' dedi.
Güneş Çarpması Belirtileri
Dr. Dilaver; ''Güneş çarpmasının en yaygın belirtileri; baş ağrısı, bulantı, kusma, yüksek ateş, terleyememe, sinir sistemi bozuklukları, sersemlik, yürümede bozukluk ve benzeri durumlar, ruhsal durum bozuklukları ve bilinç kaybıdır. Havale, solunumda düzensizlik ve 41 derece üzerinde ateşle birlikte deride kızarıklık da varsa “sıcak koması” görülme ihtimali yükselmektedir. İleri safhalarda oldukça tehlikeli olabilen güneş çarpmalarında, ciddi oranda yaşam kaybı riski olduğu da unutulmamalıdır. Öte yandan, güneş çarpması sonrası iyileşen kişilerin dahi sinir sistemlerinde kalıcı hasarlar oluşabilmektedir. Bu nedenle ilk belirtide tanı konulması ve kişi bilincini yitirmeden gerekli müdahaleye başlanması gerekmektedir. Sıcak çarpmasında görülen en belirgin belirtiler ise şöyledir; Yüksek ateş, Kuru, sıcak ve ağrılı cilt, şiddetli baş ağrısı, bulantı, kusma ve baş dönmesi, kas krampları, çarpıntı, uykuya eğilim, şuur bulanıklığı ve komaya kadar varabilen ciddi klinik tablolar görülebilir'' dedi.
Güneş Çarpmasında Kimler Risk Altındadır?
Dr. Dilaver; ''Özellikle kronik hastalıkları olan hastalar, yüksek tansiyon, şeker hastalığı, kronik böbrek yetmezliği olanlar), kanser hastaları, aşırı kilolu olan kişiler, psikiyatrik rahatsızlığı olanlar, 65 yaş üzeri kişiler, 5 yaş altı çocuklar, gebeler sıcak yaz aylarında çok daha dikkatli olmalıdır'' dedi.
Güneş Çarpmasında
İlk Yardım
Dr. Dilaver; ''Güneş çarpmasına maruz kalan kişi hemen serin olan bir yere alınarak üzerinde sıkı giysiler varsa gevşetilir ve kusma riskine karşı yan yatırılır. Vücut ısısını düşürmeye yönelik başına göğsüne ve koltukaltlarına soğuk su ile ıslatılmış bez koyulabilir veya soğutucularla soğutmaya çalışmak gerekir. Kan dolaşımını başa doğru yönlendirmek kişinin için ayaklarını yükseltmek, kol ve bacaklara masaj yapmak, duş aldırmak da gerekebilir. Kişinin bilinci açıksa sıvı alımının sağlanması, bilinç kapalı ise kesinlikle içmesi için sıvı verilmemesi takip ve tedavi amaçlı en yakın sağlık kuruluşuna ulaştırılması gerekir. Güneş çarpması durumunda bunları yapmayın. Hastanın bilinci yerinde değilse su içirilmemelidir. Alkol koklatılmamalıdır. Katı yiyecekler çok tehlikeli sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle kesinlikle verilmemelidir'' dedi.
Güneş Çarpması Tedavisi
Dr. Dilaver; ''Güneş çarpmasında tablo kötüye gidiyorsa tuz ve elektrolit seviyelerini belirlemek için kan testleri kullanılır. Kan testi sonucuna göre de hastaya sıvı terapisi uygulanabilir. Güneş çarpması sonrasında oluşabilecek komplikasyonlar nedeniyle böbrek yetmezliği gibi durumlara karşı hasta birkaç hafta takip edilir. Sıvı ve tuz dengesi ile sıcaklık değişimleri gözlem altında tutulur'' dedi.
Aşırı sıcaklara karşı alınacak önlemler
Aile Hekimi Doktor Sefer Dilaver, ''Aşırı sıcak ve nemli havalarda sağlık sorunu yaşamamak için bazı önlemler almalıyız. Bunları saymak gerekirse; Özellikle güneş ışığının daha dik açılarla geldiği 11:00 ile 15:00 saatleri arasında güneş altında kalınmamalıdır. Kıyafetlerin pamuklu türü olmasına dikkat edilmelidir. Naylon kıyafetlerden kaçınılmalıdır. Terleme ile sıvı kaybının telafisi için su, çay, soda ve ayran gibi şekersiz ve asitsiz içeceklerin tercih edilmesi gerekir. Günlük su alım miktarının 3 litrenin altında olmaması gerekir. Az yağlı, sebze ağırlıklı ve sulu yiyeceklerin ağırlıklı olduğu beslenme şeklinin tercih edilmesi gerekir'' dedi.
Haber: Emrah Karakuş